CENTRUM OPERACJI POWIETRZNYCH.

Od jakichś 2 tygodni na s24 przewija się wątek alarmu w bazie lotniczej 10 kwietnia 2010 r. wszczętego o godz. 8:20 i anulowanego o 8:30., a tym samym,  pytań o tryb działania COP (Centrum Operacji Powietrznych) w Warszawie. Gdyż, jak zauważa Mailbox, to najpewniej tam spływały dane z monitoringu samolotów polskiej delegacji w dniu 10.04.2010.

http://lamelka222.salon24.pl/288843,alarm-8-20-proba-analizy

http://freeyourmind.salon24.pl/288146,komorki-milcza – komentarze: A-TEM i Mailbox]

http://freeyourmind.salon24.pl/289298,obraz-nedzy-i-rozpaczy

 25.03. 2011. ukazało się nowe źródło – pośrednie, ale to zawsze źródło - w postaci artykułu Marcina Austyna w ND nr 70(4001), p.t. „Nikt nie zadzwonił na pokład”

http://www.naszdziennik.pl/index.php?dat=20110325&typ=po&id=po02.txt

Stan pogody w Smoleńsku rankiem 10. kwietnia 2010. jest tutaj tylko pretekstem do pokazania mechanizmu PRAKTYCZNEGO DZIAŁANIA COP w sytuacji, kiedy  wylatuje poza granice kraju oficjalna, dość liczna, delegacja państwowa, na czele z Prezydentem RP.

 Pozwoliłam sobie na wykonanie pewnej „pracy” z tym artykułem. Nie znając jednak dokładnie paragrafów prawa prasowego i formalnej regulacji sfery praw autorskich od razu deklaruję, że z chwilą zgłoszenia przez Autora jakichkolwiek zastrzeżeń do mojego tekstu w niniejszej notce, notkę tę  od razu wykasuję.

Rzeczona „praca” polegała na wypreparowaniu tekstu redaktora Marcina Austyna z większości śladów zajmowania się problematyką komunikatów meteorologicznych o poranku w dniu 10.04.2010., na podkreśleniu pewnych nazwisk i czasu zdarzeń [druk pogrubiony, nawiasy kwadratowe].

Interesował mnie jednak głównie MECHANIZM FUNKCJONOWANIA OBIEGU INFORMACJI w Centrum Operacji Powietrznych.

Nie z każdego akapitu dało się sensownie problematykę meteo wykasować, ale w dużej części – tak.

I oto, co otrzymałam. [Z góry przepraszam za objętość tekstu]

 "10 kwietnia ubiegłego roku, godz. 8.25: mjr Henryk G. sygnalizuje Centrum Operacji Powietrznych nagłe załamanie pogody w Smoleńsku. Podpułkownik Jarosław Z. zleca przekazanie tych informacji kontrolerowi na Okęciu, Piotrowi L., i powiadomienie załogi. Nic takiego się jednak nie dzieje. Komunikat ostrzegawczy nie dociera na pokład tupolewa. Dlaczego?

Nikt nie zadzwonił, bo trzeba mieć specjalną zgodę na wykonanie telefonu satelitarnego - to efekt taniej armii Bogdana Klicha. Na dodatek kończyła się zmiana i zaczynała druga. 10 kwietnia ubiegłego roku nie było na wojskowym Okęciu żadnej funkcyjnej osoby - bo zaczynał się weekend. Niepokojąca depesza […] dotarła do Polski po godzinie 8.00. Z uwagi na fakt, że nie było polecenia skorzystania z łączności satelitarnej, informacje […] utknęły w kraju z nadzieją, że swoje obowiązki należycie wypełnią służby lotnicze obcych państw, nad którymi przelatywał Tu-154M. W efekcie załoga została zdana tylko na enigmatyczne przekazy "Korsarza".
10 kwietnia 2010 r. ok. godz. 8.20 doszło do zmiany na stanowisku dyżurnego operacyjnego - starszego zmiany dyżurnej Centrum Hydrometeorologii Sił Zbrojnych RP. Przejmujący obowiązki mjr Henryk G. rozpoczął gromadzenie aktualnych danych […] oraz zwrócił się do chor. Marcina G., dyżurnego […] na Okęciu, z prośbą o pozyskanie od pilota Jaka-40 informacji o warunkach […] panujących podczas lądowania w Smoleńsku. Kilka minut później przekazana mu została informacja […].

Prognoza podawana chwilę wcześniej przez kpt. P. - na odprawie przed przejęciem zmiany - mówiła o [… warunkach znacznie korzystniejszych]. Major Henryk G. odczytał też depeszę […] z godz. 8.00, która mówiła o […większym zagrożeniu lądowania]. Jako że za niespełna pół godziny na Siewiernym miał lądować Tu-154M, dyżurny operacyjny [major Henryk G.] od razu powiadomił Służbę Operacyjną Centrum Operacji Powietrznych (ppłk. Jarosława Z.) i [dyżurnego] na Okęciu, sygnalizując gwałtowne pogorszenie warunków w Smoleńsku. Major G. dokonał również analizy warunków […] dla ewentualnych lotnisk zapasowych i ok. godz. 8.40 [jednak raczej o 8:30 = zob. poniżej: Jarosław Z do BOR] przekazał taką informację do COP i służb […]  na Okęciu. Bardzo dobre warunki do lądowania panowały w Moskwie, więc meldunkowi towarzyszyła sugestia, by jeśli to możliwe, przekazać tę informację pilotom Tu-154M.

W tym czasie st. chor. Robert J., specjalista ds. ruchu lotniczego w COP, na polecenie ppłk. Jarosława Z. [ też z COP]  […] powiadomił dyżurnego wojskowego kontrolera lotniska Okęcie por. Piotra L. Przekazał on również polecenie podania tej informacji ("w miarę możliwości") załodze Tu-154M. Kontroler [por. Piotr L.] już wiedział o pogarszających się warunkach. Równocześnie zapewniał, że będzie się starał nawiązać kontakt z załogą, ale sygnalizował, że nawet jeśli nie zdoła przekazać ostrzeżenia na pokład samolotu, to załoga z pewnością otrzyma je od innych służb (informacje te powinny przekazywać służby kontroli obszaru - w tym przypadku kolejno Białorusi i Federacji Rosyjskiej - oraz służby lotniska docelowego, po przejęciu kontroli nad mającym lądować samolotem).

Porucznik Piotr L. z samolotem kontaktu nie nawiązał. Powód? Z nieoficjalnych relacji wynika, że kontroler zwykle utrzymuje łączność radiową z samolotami tylko podczas postoju, a po wykołowaniu z płyty wojskowej samolot przechodzi na łączność z wieżą cywilną. Wprawdzie w Tu-154M jest zarówno telefon satelitarny, jak i GSM, ale podczas lotu nie są one wykorzystywane. W ocenie wojskowych, teoretycznie w czasie lotu kontroler mógłby nawiązać kontakt z załogą za pomocą telefonu satelitarnego (GSM jest wyłączony), ale takiej praktyki w wojsku zwyczajnie nie ma. Co więcej, telefon satelitarny używany jest tylko na polecenie przełożonych. 10 kwietnia 2010 roku polecenia nie było... podobnie jak oficerów, którzy wydaliby taki rozkaz - był sobotni ranek.

 Jak usłyszeliśmy – pisze M. Austyn w ND - gdyby to piloci poprzez telefon satelitarny odezwali się do dyżurnego wojskowego kontrolera na Okęciu z prośbą o uzyskanie danych […] z pewnością otrzymaliby aktualne informacje. "Nasz Dziennik" zwrócił się z prośbą do Dowództwa Sił Powietrznych o wyjaśnienie procedur dotyczących łączności satelitarnej. Wciąż czekamy na odpowiedź.
Porucznik L. z "Naszym Dziennikiem" nie chciał rozmawiać, słabo pamięta przebieg swojej służby w dniu katastrofy, nie przekazywał żadnych danych […] na pokład Tu-154M ani nie otrzymał z Centrum Operacji Powietrznych polecenia nawiązania kontaktu z załogą.
W efekcie prognozy zostały na Okęciu z nadzieją ich autorów, że to rosyjskie służby dopełnią wszelkich obowiązków. Jednak wyraźnego ostrzeżenia i dokładnego meldunku […] dla załogi polskiego samolotu nie było też ze strony "Korsarza", który ok. godz. 8.23 nawiązał korespondencję z Tu-154M […].  Piloci otrzymali też informację od załogi Jaka-40 […].

Była jeszcze szansa, że ostrzeżenie trafi na pokład [Tu-154] za pośrednictwem Biura Ochrony Rządu. Około godz. 8.30 ppłk Jarosław Z. skontaktował się z mjr. Jarosławem U., zastępcą oficera operacyjnego BOR w Centrum Kierowania BOR, informując o [gwałtownym pogorszeniu się warunków w Smoleńsku]. Oficer BOR był zaskoczony, bo wcześniejsze prognozy nie zawierały takich sygnałów.

Po skontaktowaniu się z podwładnym, dyżurnym oficerem BOR w porcie lotniczym Okęcie, ustalił, że tamtejsza kontrola lotów nie ma kontaktu z samolotem, bo przejął go nadzór rosyjski.

Co istotne, oficer operacyjny BOR - w tym dniu był to mjr Waldemar T. - miał możliwość nawiązania łączności z funkcjonariuszami w samolocie przez telefon satelitarny. Nie uczynił tego, gdyż wcześniej takiej potrzeby kontaktu nie było, a po pojawieniu się informacji […] najwyraźniej zabrakło mu zdecydowania. Także służby dyżurne COP nie zdążyły zareagować. Wprawdzie one same nie mogą ingerować w przebieg lotu o statucie "HEAD" i nie mają łączności z samolotem, ale w razie zagrożenia powinny złożyć stosowny meldunek dowódcy COP czy nawet dowódcy Sił Powietrznych.

Kilka pytań i wątpliwości:

1. Czy w COP - 8:20 – to stała godzina „zmiany warty”, czy też nastąpiło to jedynie wyjątkowo, w dniu 10.kwietnia 2010, w zwyczajny, jak się wydawało, sobotni poranek…? Nie znam zwyczajów wojskowych, ale w innych instytucjach, np. w szpitalach, zmiany dyżurujących przeprowadzane są rutynowo o pełnej godzinie, np. o 7:00 i o 19:00.

Godz. 8:20 aż za bardzo kojarzy mi się z alarmem w bazie lotniczej o tej właśnie porze. Przypadek?

1. Jaki był skład osobowy zmiany ustępującej o godz. 8:20?
2. Mamy dwie sprzeczne z sobą prognozy pogody:

- z godz. 8:00, o mgle i widoczności 500 m

- z godz. „tuż przed 8:20”, podawana przez kpt. P., - mówiła o pułapie chmur 120-180 m i widzialności 1000-3000 m, przy silnym zamgleniu.

Druga z prognoz jest ewidentnie korzystniejsza, niż ta z godz. 8:00, a pochodzi z „ chwili sprzed przejęcia zmiany”, tj. tuż sprzed 8:20.

Dlaczego major Henryk G. uznał, że bliższa prawdy jest prognoza wcześniejsza, zapowiadająca znacznie gorsze warunki lądowania, niż prognoza późniejsza, przewidująca widzialność 1-3 km? I dlaczego na podstawie tej pierwszej poinformował COP, z jednoczesną sugestią, że najlepsze dla polskiego samolotu warunki panują w Moskwie? Dlaczego nie zrobiono tego tuż po godz. 8:00? Bo dyżur miała inna obsada i major Henryk G. niczego nie mógł uczynić przed godz. 8:20?

      4.Major G. informuje w COP płk. Jarosława Z., ten przekazuje komunikat chor. Robertowi J., który z kolei dzwoni na Okęcie do por. Piotra L.

Ale okazuje się, że Piotr L. JUŻ WIE o sprawie, bez pośrednictwa oficerów COP.

Skąd więc wie o podjętych decyzjach, sugestiach i komunikatach, które chciano przekazać załodze Tu-154?

        5. Następna sprawa - to przyczyny, które spowodowały, że por. Piotr L. -  dyżurny wojskowy kontroler lotniska Okęcie - nie nawiązał kontaktu z załogą polskiego samolotu:  

- nie ma zwyczaju, by podczas lotu nawiązywano kontakt z załogą, bo – wg relacji anonimowych wojskowych - „takiej praktyki w wojsku zwyczajnie nie ma”.

„Nie ma takiej praktyki” ! I to w dniu wylotu delegacji prezydenckiej, kiedy wieczorem dnia poprzedniego zostaje ogłoszony alarm o zagrożeniu terrorystycznym?!

Co więcej: „telefon satelitarny używany jest tylko na polecenie przełożonych. 10 kwietnia 2010 roku polecenia nie było... podobnie jak oficerów, którzy wydaliby taki rozkaz - był sobotni ranek”.

          6.Czy to nie jest zadziwiające, że generał dywizji Zbigniew Galec, dowódca COP, był niepokojony dopiero informacją o kłopotach Tu-154M przy lądowaniu i to on zaakceptował pomysł ppłk.[Jarosława] Z., by informacji na temat losów samolotu szukać u płk. Ryszarda Raczyńskiego, szefa 36. SPLT?

         7. Czy to jest rutynowy sposób zdobywania przez COP informacji, kiedy to podwładny sugeruje generałowi dywizji, szefowi COP, by zasięgać „języka” u szefa 36 Pułku, który dopiero od pilotów „Jaka-40” ze Smoleńska dowiaduje się, co się stało?

        8.  W końcu gen dywizji, szef COP, informację o tragedii otrzymał od pilotów Jaka-40, a wiadomość została przekazana do "operacyjnych" BOR.”

 I znowu: do których to „operacyjnych” BOR-owców? Do kierowców korpusu dyplomatycznego w Smoleńsku?

         9. Ostatnie: czy służby COP w dniu 10. kwietnia rano w ogóle działały? Czy też ludzie tu zatrudnieni po prostu w sobotni poranek przyszli ot, tak sobie, do pracy… Może tak spokojnie przyszli, bo główny ciężar odpowiedzialności za możliwe komplikacje spadał na zmianę, która przed 8:20 kończyła swoją pracę?

Zobacz galerię zdjęć: